Weer thuis

Za 9 maart

Met in mijn achterhoofd de voedingsinstructies koop ik twee baguettes tunesiennes op de luchthaven in Djerba. Een eet ik gelijk op en de andere neem ik mee. Heb ik toch iets lekkers in Tunesië gegeten. We vliegen al en ik doe de leuning van mijn stoel een beetje naar achteren, als er plotseling hard tegen geduwd wordt. 'Wat krijgen we nou', vraag ik. Mijn achterbuurman zegt: 'Als je gemakkelijk wil zitten dan had je een stoel tegen bijbetaling daar voorop moeten nemen'. 'Of u', antwoord ik en begin gezond boos te worden. Mijn buurvrouw bemoeit zich ermee, gelukkig staat ze aan mijn kant. 'Juist', 'Meneer we hebben last van u', voegt ze eraan toe. Ik zeg dat ik best mijn leuning rechtop wil laten- de vlucht duurt toch niet zo lang, bedenk ik - maar dat ik hem onredelijk en egoïstisch vind. Een stewardess komt erbij en die is van mening dat ik best mijn stoelleuning naar achteren mag doen. Na een poos gooit een uitsloverige Tunesiër olie op het vuur door mijn achterbuurman zijn plaats aan te bieden. Het arme jong woont nog maar negen maanden in Nederland en was even op familiebezoek. Hij wil alleen maar vriendelijk zijn. Bemoei je er maar niet mee, zeg ik, want achterbuurman begint weer te piepen en nu ben ik goed kwaad. De stewardess komt er weer bij en sust de zaak. Dat was de cultuurshock

Za. 16 maart

Nu ben ik alweer een week thuis, hoewel nog heel vaak mit Leib und Seele daarginds. Een van de deelnemers, een professionele fotografe, heeft ons via een website foto's gestuurd. Dan word je weer helemaal teruggeworpen. Ik heb ze wel kunnen bekijken maar moet nog uitvogelen hoe het allemaal werkt. Intussen heb ik een paar theaterbezoeken achter de rug en moet zo weg voor het volgende. De tajine en couscous heb ik zelf maar klaargemaakt .

Bedankt allemaal voor het meereizen, de leuke reacties en tot de volgende reis DV.

Naar Matmata en terug naar Djerba

Vr. 8 maart

Vandaag is het Fastenbrechen. Maar eerst naar Matmata in het Dahargebergte waar ons nog een klim wacht. In tegenstelling tot de wandeling in de zandduinen waar het op en af ging, gaat het hier steil omhoog naar een pelgrimsoord. Even trek ik het niet meer en moet met een beker vruchtensap, mij aangereikt door Ulrike, weer op adem komen. Zij heeft zelf ook moeite met de klim. Gelukkig is dit niets vergeleken met de ruim 5200 treden naar Adam's Peak. En het is de moeite dubbel en dwars waard. Ik weet niet wat ik mooier vind, de zandwoestijn of het gebergte. Wat een uitzicht. Hier boven beëindigen we het vasten met een appel. Een half uur moeten we die zwijgend opeten, vooral goed kauwen. Wie doorgaat met vasten krijgt vruchtensap. De sfeer maakt diepe indruk op mij, vooral met het zicht op de einder die telkens verandert, veroorzaakt door de schaduwen van voorbijdrijvende wolken. Weer voel ik me nietig, begenadigd, bevoorrecht.....

Op de terugweg bekijken we een paar verlaten grotwoningen en trekken door naar Djerba. De middag zijn we vrij. Ik struin alle supermarkten op loopafstand af, op zoek naar salade méchouia in potjes. Ik vind welgeteld één potje. Ze hebben wel in blikjes, maar die in de glazen pot is volgens traditioneel recept. Een verkoper wil die wel voor me bestellen dan is het er de volgende dag, maar dat zal niet lukken want ik vertrek morgen vroeg. Ik sla wat blikjes in. Ben benieuwd hoe die zal smaken.

's Avonds kunnen we buiten zitten, zij het met een vest of jas. Ulrike en Taoufik hebben het weer gezellig gemaakt. Er is echte groentensoep, maar nog zonder zout. Een van de deelnemers heeft bouillonblokjes. Daarmee brengen we die een beetje op smaak. We krijgen instructies hoe we onze voeding geleidelijk aan moeten opbouwen. Beginnen met fruit en groenten, nog geen koolhydraten, geen dierlijke eiwitten...ik geloof het allemaal wel... In de gespreksronde vertelt iedereen hoe hij of zij de week heeft ervaren. Sommigen zetten het vasten nog een paar dagen voort. Hier en daar neemt men afscheid. Een paar vertrekken vroeg en moeten al om 04.00 u. op. Voor mij is de taxi om 08.00 u. besteld. Slaap slecht door een muskiet die steeds om mijn oor zoemt, door het laken heen dat ik over mijn hoofd heb getrokken. Ben benieuwd of ik ook deze keer moeiteloos Nederland wordt binnengelaten.

Naar Douz

Do 7 maart

Oh, wee, Bruintje de dromedaris is gestorven. Wij hadden allang gezien dat het beest niet goed was. Hij was agressief, wilde of kon niet opstaan, werd geschopt en geslagen om dat toch te doen. Waarschijnlijk dacht hij: 'Ik heb drie dagen meegelopen, maar ga niet drie dagen teruglopen naar huis. Ali, bekijk het maar, ik ga hier dood'. De avond tevoren had Ulrike hem nog de groenten van de Gemüsebrühe gevoerd en hij had flink gegeten, had Witje nog weggeduwd. We gaan er vanuit dat hij niet erg geleden heeft. Hij was al oud en wilde misschien rustig sterven. Gezond was hij in elk geval niet. Ik had medelijden met hem. Had Ali wel voor bescherming tegen de regen gezorgd? Deze dieren moeten niets van die nattigheid hebben. Voor de mensen hier is het leven al zwaar, voor de dieren nog meer. Het bezit van dromedarissen betekent voorzien in het levensonderhoud van de grootfamilie. Ali had er drie waarvan er al een was overleden. Nu heeft hij alleen nog Witje. Hij komt straks thuis met een flinke fooi van ons, maar met de mededeling dat Bruintje niet meer is. In tegenstelling tot het rolpatroon bij de mensen, hoeven de vrouwtjesdromedarissen niet te werken. Die lopen vrij rond en in de paringstijd worden de mannetjes bijeengebracht, de vrouwtjes komen erbij en hoeven alleen maar baby's te maken. Ook vindt de 'dier'telling plaats en worden ze gebrandmerkt. Dat alles moet een enorm evenement zijn, te zien aan de poepoverblijfselen ter plekke. Ulrike is er heel lyrisch over. Ze hoopt dat we geluk hebben.

De tweede chauffeur is niet op tijd. We vertrekken later dan gepland, nog ontdaan over de dood van Bruintje. In Douz aangekomen laden we snel onze bagage uit en gaan naar de grote weekmarkt vlakbij. Ik ben in mijn element, vooral in de kruidensectie, de gezellige winkeltjes eromheen. We drinken versgeperst sinaasappelsap. Tenslotte zijn we nog aan het vasten. Het is lunchtijd en een verkoopster biedt me heerlijk uitziende tajine met couscous aan, die ik helaas moet afslaan. De restaurantjes loop ik met oogkleppen op voorbij. Deze keer probeer ik niet alle onbekend local food. Van Ulrike mogen de vrouwen niet alleen op stap. Minstens met zijn tweeën. Ze stelt dat het cultuurgebonden is. Dat geldt toch niet voor toeristen? We zien ook veel Tunesische vrouwen alleen lopen. Een beetje overdreven, vinden we. Ik laat mijn sandaal repareren, bij Mr Minuit had het meer gekost dan het hele paar sandalen zelf, ga naar de bank en drink nog een glas sap. Merk niets van vreemde reacties op het feit dat ik alleen ben. Wel veel vriendelijkheid van alle kanten. Als men al merkt dat ik geen local ben, wil men altijd weten waar ik vandaan kom. Probeer nog een internetcafé maar het Franse toetsenbord speelt me parten. Ik ben al geen snelle typiste en om ook nog heel wat letters, tekens en functies te zoeken, kost nog meer tijd. Ik moet zelfs de hulp van de eigenaar inroepen voor het apestaartje. Ik zie het wel staan maar krijg het met geen mogelijkheid gedaan. Hij doet heel iets anders met andere toetsen. Ik houd het voor gezien en plaats een kort berichtje voor jullie.

Ik blijf in het hotel terwijl de meesten naar een dadelpalmplantage gaan om er te wandelen. Het is buiten zeker 35 graden. Jaren geleden ben ik op een ezelkar door zo'n aanplant gereden en ik neem aan dat er niet veel is veranderd. Ik maak een Einlauf, neem een douche en blijf in de koele kamer.

's Avonds krijg ik de Gemüsebrühe echt niet meer door mijn keel. Houd het bij thee met citroen en honing, Moltke en vruchtensap.

Laatste dag in de woestijn

Wo 6 maart

Het is een schitterende dag, ondanks de straffe wind die er staat. Door de regen de afgelopen uren zijn de duinen diep geel en niet moeilijk begaanbaar. Straks als het zand weer is opgedroogd gaat het stuiven en wordt het lopen zwaarder. We gaan helling op, helling af over duinkammen. Zo ver het oog reikt strekt zich een prachtig duinlandschap uit. Ik geniet met volle teugen en ben dankbaar voor het voorrecht dit te zien en te beleven. Het zand in ogen en luchtwegen neem ik voor lief. Mijn neus en mond afgedekt door een deel van de tulband geeft een verstikkend gevoel. Ik zou alles op de gevoelige plaat willen vastleggen maar als ik te vaak blijf stilstaan raak ik te ver achter op de groep. Soms volg ik stiekem Ali en de dromedarissen want die kiezen een gemakkelijkere weg. We leggen 17 km af.

's Avonds treffen we de voorbereidingen, aangezien we morgen we om 07.30 vertrekken richting Douz. Ik slaap in de tent ondanks de heldere sterrenhemel. Heb net ingepakt en ben te moe om het bed naar buiten te sjouwen. De Gemüsebrühe zonder zout, daar heb ik geen trek meer in en ook de thee lust ik niet meer. De Moltke (ik denk melkwei) gaat nog enigszins en ik drink veel water met citroensap. Ik verklaar mezelf voor een beetje gek en mijn landgenoten zullen me wel helemaal stapel vinden.

Tweede wandeldag

Di 5 maart

Het heeft de hele nacht hard gewaaid. Zelfs in de tent, die allerminst zanddicht is, zijn er duintjes ontstaan. Alles zit onder het zand, maar daar wen je snel aan. In mijn rugzak heb ik thuis alles eerst in plastic zakken gedaan. De geleende tablet heb ik eerder veilig opgeborgen in het kantoor van de reisleiding, eerst in een hoes en dan in een tas. Ik gebruik hem toch niet en ben als vanouds weer overgestapt op schrift en pen. Ik schrijf weliswaar sneller, maar moet naderhand toch alles intypen. In Djerba in het hotel had ik al een tekst klaar, heb hem opgeslagen op een stick, dacht ik, maar kan hem niet terughalen, dus durf ik het niet meer. Mijn ouderwetse schrift biedt meer zekerheid. Als ik flink geoefend heb en het goed doorheb, zal ik misschien op een volgende reis gebruik maken van zo'n gadget. Ik had sowieso al mijn twijfels of zoiets wel paste midden in de woestijn, maar zelfs hier is alles doorgedrongen. Er wordt gewoon mobiel getelefoneerd met de nieuwste smartphones. De generator is stuk, maar er is een groep Italianen aan het barbequeen begeleid door latin music vanaf een computer die ze op hun autoaccu hebben aangesloten.

Vanwege de sterke wind wijkt de leiding af van het programma. Er stond een zware wandeling door de duinen op, maar aangezien het alleen maar zand happen zou worden, is besloten in vlakker gebied te blijven. Na 6 km herinnert Ulrike zich dat ze een gaspit niet heeft dichtgedraaid. Taoufik snelt naar de camping. Als hij terug is, is de keus aan ons of we de 15 km willen volmaken of teruggaan. De meesten kiezen voor het laatste. Wie wil, kan om 15.00 u. nog een wandeling met Taoufik maken. In dezelfde ruimte van gisteravond leggen de meesten een Leberwickel aan. De een doet een dutje, de ander leest een boek. Er heerst een vredige atmosfeer. 's Avonds loopt de discussie hoog op. De zware wandeling zal plaatsvinden, wat voor weer het ook is. Ik word een beetje bang en dat geef ik ook te kennen. Ulrike is ervan overtuigd dat het mij zal lukken. Op hoop van zegen, dan maar.

De wind neemt af en het kampvuur wordt aangestoken. We zitten net gezellig op matten en kussens eromheen als plotseling een storm opsteekt. We ruimen snel het veld. De tenten waaien zowat weg. Iedereen moet binnen slapen op matrassen. Ik doe vrijwel geen oog dicht, heb het warm in de pyama van mijn zus. In de nacht trek ik alles uit en lig onder mijn sarong. Een praatgrage deelnemer is ook nog een snurker. Als hij niet snurkt, praat hij. Het fijnste van de wandelingen vind ik de Schweigezeit. Dan mag er drie kwartier niet gesproken worden. Ik wandel meestal zwijgend. Praten kost extra energie en voor mij geldt ook nog dat ik het in een vreemde taal moet doen. Soms word ik al moe van het gepraat van anderen die dat ononderbroken doen, vooral als je hoort dat ze haast buiten adem zijn.

's Nachts en in de ochtend regent en onweert het. Enkelen moeten verkassen want het lekt.

Eerste grote wandeling

Ma 4 maart

Vandaag staat de eerste grote wandeling op het programma. Taoufik bindt ons de tulbanden om. De Bedoeïn Ali is intussen gearriveerd met zijn dromedarissen, een witte en een bruine. Ze hebben drie dagen gelopen van Douz naar de camping. De witte is een lieverd, de bruine hapt meteen toe bij nadering. De meeste rugzakken worden op Witje geladen. Bruintje hoeft maar een paar te dragen. Hij wil of kan niet opstaan, wordt geschopt en geslagen tot het hem uiteindelijk lukt. Dat zou alleen een dierenhater onberoerd laten. Ik vind het vreselijk om aan te zien. Het weer is fantastisch, het landschap afwisselend en prachtig. Er zit duidelijk water in de bodem, gezien de begroeiing. Een bronwatercentrale voorziet ook Douz op 100 km afstand van drinkwater, dat met tractoren wordt vervoerd. De duinen zijn adembenemend, maar het minst gemakkelijk te bewandelen. Ik stap zo veel mogelijk in de sporen van voorgangers en dromedarissen. De laatste hebben de perfekt aangepaste voeten. Zij horen ook hier. Komen wij met onze wandelschoenen. Toch vind ik de kleurige karavaan van de deelnemers prachtig in de geelgetinte oneindigheid. We lopen 20 km. Iemand heeft een stappenteller. We leven op kruiden/vruchtenthee, sap, groentennat, honing, citroen en water, heel veel water. Van hongergevoel is er geen sprake. 's Avonds trekt de wind aan, dus wordt er geen kampvuur aangelegd. We zitten binnen bij kaarslicht in een grote ruimte met matten op de grond. Er is zelfs een tent opgezet met een lage tafel en kussens eromheen. Er wordt getrommeld, gezongen en gedanst.

Naar de woestijncamping

zon 3 maart

Na de ontbijtthee gaan we met twee vans op weg, steken met de veerboot over naar het vasteland, richting Matmata/Douz naar de woestijncamping Bir Soltane. Er is wel een weg naar het vasteland maar dat betekent een grote omweg. In nieuw Matmata maken we een korte wandeling en genieten van hetprachtigeuitzicht over het Dahargebergte. Tegen 14.00 u. komen we op de camping aan en installeren ons in de tenten. Daarna maken we onze eerste wandeling van ongeveer drie uurtjes. Wat een ruimte, een wijdte. De zonsondergang is spectaculair. 's Avonds bij de Gemüsebrühe vindt de voorstellingsronde plaats. Het is een leuke groep. Ulrike en Taoufik toveren midden in de woestijn een romantisch gedekte tafel voor. Vanavond gaat mijn droom in vervulling. Als enige slaap ik buiten de tent onder de sterrenhemel. Onbeschrijfelijk. Wat voel ik me nietig, maar tegelijkertijd begenadigd. Er is geen sprake van lichtvervuiling. Ik zie sterrenstelsels, planeten, meteorieten, later komt de maan op. Het is er koud, maar in de slaapzak behaaglijk. Alleen lig ik met mijn hoofd in de verkeerde richting. De straffe wind staat pal op mijn kruin en zoekt zich een weg in de slaapzak. Ik heb echter geen zin om op te staan en de boel om te keren. De sarong uit Indonesië, die ik tig jaar geleden van een collega kreeg , bind ik om mijn hoofd en drapeer de slaapzak stevig om mijn hals. Deze sarong is multifunctioneel en begeleidt mij op alle reizen. Nu eens dient hij als hoofddoek, dan weer als badjas. Vind ik een bed niet echt schoon, dan dient hij als onderlaken, soms als deken. Dankjewel, Jan! Iemand snurkt de hele nacht luid. Goede slaper.

Djerba

Vr 1 / za 2 mrt

Alles is ingepakt en de bagage staat klaar. Om 01.30 word ik opgehaald om naar de luchthaven te gaan waar het vliegtuig om 05.00 u. vertrekt. Op de valreep heb ik nog wat cultuur kunnen snuiven. In het kader van Internationale Vrouwendag, die ik dit jaar waarschijnlijk zal missen, wordt de film Women Heroes vertoond, gewone vrouwen wereldwijd die als helden beschouwd mogen worden. Heel veel beelden zonder tekst en ik ben toch al moe, maar het is ongetwijfeld heel interessant. Ik slaap dus deze nacht niet. Alles loopt gesmeerd en rond 08.30 land ik op de luchthaven van Djerba. Zoals afgesproken neem ik een taxi naar het hotel, liefelijk met een aardige eigenaar. Alles traditioneel wit met blauw. Ik neem een douche en haal wat slaap in. De andere deelnemers komen pas 's middags. Heb hoofdpijn van het vasten en op advies van de reisleidster die even langskomt, maak ik een Einlauf, drink heel veel water en na nog een dutje ben ik de hoofdpijn met de gifstoffen kwijt. Intussen zijn de meeste deelnemers gearriveerd en met enkelen maak ik na de thee een strandwandeling. Het is er uitgestorven want het is behoorlijk koud. 's Avonds na de Gemüsebrühe (groentennat) ga ik met twee anderen mee op zoek naar een zonnebril. Een is van haar thuis vergeten en in de woestijn kun je er zeker niet zonder. Een vriendelijke Tunesiër aan we we de weg vragen naar een supermarkt, neemt ons op sleeptouw. Ik heb zo mijn twijfels als hij op onze vraag, hoe ver nog, antwoordt: ' Nog twee minuten'. Steeds verder gaat het. Daar om de hoek is er een andere winkel, zegt hij. In conclaaf besluiten we een taxi terug te nemen als we het niet meer weten. Het komt allemaal goed. Hij wijst ons een kortere weg terug naar het hotel. Alleen hebben we geen zonnebril gevonden.